Ganzen op de Wildlijst
Bij het begin beginnen: de rijksoverheid heeft gemeend, toen de ganzenstand al uit de hand begon te lopen, om de regelgeving rond de Jacht te delegeren naar ‘lagere’ overheden. Zoals ze dat bij overigens bij zoveel meer dingen deden. Vaak werd dit ‘over de schutting gooien’ van een bestuurlijk ideologisch sausje overgoten.
In het geval van de ganzen werden dat de Provincies. De Provincies waren dus niet de oorzaak van de explosie van het ganzenbestand, maar hun beleid heeft sinds het eind van de vorige eeuw wel jagers tal van voorwaarden en restricties opgelegd. Daardoor was het onmogelijk om op de stand onder controle te houden, laat staan om die stand -zoals door de politiek gewenst- te verminderen.
Het duurde een kleine kwart eeuw, maar toen staken de provincies waar de meeste schade door ganzen wordt veroorzaakt (opnieuw) de koppen bij elkaar. Aanleiding was de observatie dat ganzen zich niet aan provinciegrenzen blijken te houden. Geniaal vind ik het! Het is natuurlijk jammer dat men daar niet veel eerder op gekomen was, maar het is natuurlijk een uitgelezen moment om tegen de rijksoverheid zeggen: we geven onze opdracht terug; ruim je eigen rommel maar op.
Nee, de vijf provincies, Noord- en Zuid-Holland, Zeeland, Utrecht en Flevoland, gingen van start met het delen en verzamelen van gegevens over ganzen en ganzenbeheer (het is een frame, het consequent mijden van het woord Jacht – ja, ik weet het, dat signaleren is mijn hobby, maar ik moet het toch even kwijt). En ze leverden op dat punt een gedegen stuk werk af, oprechte complimenten!
Maar toen moesten al die gegevens worden omgezet in een plan, dat dus de provinciegrenzen moest overschrijden. Het was niet de eerste keer dat er zoiets geprobeerd werd. Vruchteloos was die poging, want ‘Binnenlands Bestuur’, het vakblad voor lagere overheden, kopte uiteindelijk in 2013 :”Ganzenakkoord gesneuveld”.
In het Ganzenakkoord, dat toen bijna tot stand kwam, waren afspraken gemaakt over het afschieten van broedganzen in de zomer, terwijl trekganzen met rust zouden worden gelaten. Maar de landbouwers vertrouwden de terreinbeherende organisaties, Natuurmonumenten voorop, niet. “Het gebrek aan vertrouwen onder de boeren heeft te maken met ervaringen uit het verleden, waaruit bleek dat natuurbeheerders onvoldoende deden om de ganzenpopulatie aan te pakken''.
En nu, ruim 11 jaar verder, ligt er (weer) een ‘ganzenakkoord, schrijven de gezamenlijke FBE’s in een verklaring, oktober 2024. Of de inhoud van het Ganzenplan jagers de mogelijkheden gaat bieden om de stand te reduceren en reguleren is voor mij nog maar de vraag. Maar het zou in enkele Provincies in ieder geval een verruiming van die mogelijkheden betekenen. En (nog) meer mogelijkheden en geen verdere beperkingen lijken mij noodzakelijk, anders is het dweilen met de kraan open.
Maar hoe ging het verder?
Noord-Holland, Flevoland en Zeeland leggen het concept-faunabeheerplan voor formele consultatie voor aan hun Wildbeheereenheden (WBE’s). Utrecht en Zuid-Holland hebben besloten dat zij in een eigen traject en eigen tempo kiezen voor een informele consultatie van hun achterbannen.
Zodra dat klaar was, maakten de FBE’s Zeeland, Flevoland en Noord-Holland elk hun eigen versie van het Ganzenplan, dit ‘omdat elke provincie specifieke kenmerken heeft”, lees ik. “Daarna wordt het plan door iedere Faunabeheereenheid ter goedkeuring voorgelegd aan Gedeputeerde Staten. Het moment waarop dat gebeurt kan per provincie verschillen omdat de geldigheid van de faunabeheerplannen verschilt.”
Even op een rijtje zetten: er is (in 3 van de oorspronkelijke 5) provincies dus een concept plan, dat kan verschillen (‘specifieke kenmerken’). En het moment van goedkeuring door GS in die provincies is ook verschillend. Inmiddels heeft FBE Noord-Holland een nieuw en goedgekeurd plan (2025-2031). Zeeland heeft een FBP (2019-2025) en in december 2024 heeft men daar de mogelijkheden op ganzen tot eind 2025 verruimd.
En Flevoland heeft een FBP (2024-2028) dat in herziening is.
En Zuid-Holland en Utrecht? Zij hadden hun overwegingen om niet meer gezamenlijk op te trekken, maar hoe zit het daar met het Ganzenplan?
Het FBP van Utrecht (2019-2025) is niet meer actueel; op hun site lees ik niets over een nieuw FBP of over een Ganzenplan.
En het FBP van Zuid-Holland (2022-2027) moest al naar aanleiding van een rechterlijke uitspraak worden aangepast; de ganzenjacht blijft mogelijk, maar “maar deze vrijstellingen (aanwijzingen) is wel iets minder mogelijk dan onder de door de rechtbank vernietigde zomerontheffing”. Verder geen woord over het Ganzenplan.
Dus: al bijna 15 jaar is het besef tot de beleidsmakers doorgedrongen, dat afstemming en verruiming van de mogelijkheden om het bestand te reguleren noodzakelijk is.
Er is een ganzenplan opgesteld dat is alleen in Noord-Holland geland in een nieuw en goedgekeurd plan. Zullen de anderen -er zijn 12 Provincies!- volgen?
En dat terwijl ze toch zelf op de briljante observatie kwamen:
Duidelijker kan de noodzaak om het ganzenbeleid weg te halen bij de Provincies niet aangetoond worden. De gans moet weer op de wildlijst.
©TheoM