Clearances

Op school leerde ik natuurlijk over de grote volksverhuizingen in de negentiende eeuw, maar toen ging het eigenlijk voornamelijk over Ieren, aangetrokken door The American Dream en uiteindelijk werd de -katholieke- Kennedy president…

Op school gingen ze voorbij aan het feit dat er een pull was: The Dream, maar ook een push: armoede en vervolging. Ook in Schotland dus.

Als je het zou moeten vertalen, dan betekent het “De Ontruiming” (van de Hooglanden), althans zo noemt Wikipedia het. Ook dus geredeneerd uit de grootgrondbezitters, niet van uit de armoelijders, want dan zou het wel  “De Verdrijving” of zo geheten hebben.

Eeuwenlang heerste er in de Hooglanden een feodaal (landbouw) systeem, beheerst door Clans. Deze Clans verdeelden hun grondgebied in kleinere stukken, waarop zij een zetbaas neerzetten Zo’n zetbaas heette een Taxman, de naam zegt het al… Deze verdeelden hun gebied(je) op hun beurt weer in Crofts, uiteindelijk kleine keuter boeren, onder aan de feodale pyramide. En wie onderaan zit is bij ellende het eerst aan de beurt…

Slavernij bestond niet meer, maar het scheelde niet veel. Crofters werden verplicht tot het verrichten van Herendiensten. Toen de vraag naar vlees en wol toenam maakten de Heren een calculatie. Wat levert meer op, mensen of schapen? Tja, de schapen wonnen toen.

Aanvankelijk werden de Crofters met zachte hand verwijderd, maar dat veranderde tijdens de grote landbouwcrisis, het gevolg van de aardappelziekte, mensen stierven bij bosjes van de honger en armoede. Omdat de Crofters de pacht niet meer op konden brengen (en de schapen via hun wol en vlees wel) werd met steeds hardere hand de Crofters verdreven van hun stukje grond en hutten. Soms betaalde de landeigenaren mee aan hun overtocht naar Amerika. Helaas vaak op ongeschikte en slechte boten. Het gevolg was dat duizenden nooit Amerika haalden, sommige boten zonken al bij het verlaten van de haven. Het is een triest verhaal, maar de actualiteit dringt zich hier wel op…

Mensen die niet wilden vertrekken werden achtervolgd, hun huizen verbrand en zelfs vermoord. In Croick staat een kerkje. Hardsteen, maar de ramen zijn van zandsteen. Tijdens één van de ontruimingsacties hadden vluchtelingen zich verzameld in de kerk, daar hoopten zij veilig te zijn. Maar het kerkje is klein, velen konden er niet in en aan de buitenkant krasten zij hun naam en datum in het zandsteen voordat zij aan hun einde kwamen.

In de Hooglanden vind je de sporen van toen overal terug. In musea, bijvoorbeeld dat in Bettyhill of het bezoekerscentrum in Durness. En in diverse valleien, bijvoorbeeld de Strathnaver. Ooit woonden daar 13.500 mensen, thans nog ca. 350. Restanten van woningen en dorpen zijn daar te zien. Indrukwekkend: volg de Strathnaver Trial.

Maar, wij zitten nu immers op DeJacht.nl, wat betekende het voor de flora en fauna?

Nu zijn ze kaal, maar ooit waren grote delen van de Highlands, met name de valleien, wouden. Onvoorstelbaar als je ze nu ziet, maar de Glen Affric geeft nog het meest een beeld van hoe het ooit geweest moet zijn.

Houtkap om bootbouw mogelijk te maken, de houtkap om van bos landbouwgrond te maken deden veel bos verdwijnen. Daarna de landbouw, voor die tijd intensief, gevolgd door schapen. Duizenden schapen en vervolgens de herten, voor de jacht van welgestelden, die het land opkochten en geen belang hadden bij economische rehabilitatie van het gebied. Lees daarover maar eens meer bij Paul Fentener van Vlissingen.

Kortom, het is een prachtig land, dat Schotland. Om te jagen en vissen, of gewoon genieten van de natuur. En als je de cultuur gebruikt om daar wat verder rond te kijken geeft het een doel, dat zich prima laat combineren met dat genieten.

©TheoM