Wolven in Rusland I - Verschrikking door de eeuwen heen.

Het Russische volk is door alle eeuwen heen op tragische wijze geteisterd door wolven. De angst voor dat dier zit er nog steeds diep in. Het betrof vooral arme boeren in de uitgestrekte, dunbevolkte gebieden. Nog meer dan het risico lichamelijk aangevallen te worden speelde de angst voor het verlies van de koe of het varken, waarmee ze de winter door moesten komen. Verlies daarvan kon de hongerdood betekenen.

De boeren – in feite lijfeigenen - mochten meestal geen wapens bezitten en de wolven voelden dus weinig of geen angst voor hen. 

De aristocraten, de bojaren, waren er niet zo mee bezig. Pas als de economische schade uit de hand begon te lopen door te veel verlies van vee en wild, dan moesten wolven afgeschoten worden. Diezelfde arme boeren moesten dan onder dwang meehelpen met het drijven en netten opspannen. Bewapend met bijlen, knuppels en hooivorken.

Talloze documenten heeft Graves gevonden betreffende:

- Aanvallen door groepen wolven op dorpen (nog in 1995 werden in Karelië, niet ver van Finland, hele dorpen geterroriseerd door wolven)

- Aanvallen op mensen: van 1870-1887 bijvoorbeeld werden in Europees Rusland 1445 mensen verscheurd

- 9 bladzijden met de namen van gedode dorpskinderen (1823) vond hij in een archief

- Veel getallen verzamelde hij over schade aan vee en wild. Wild was en is daar een belangrijke voedselbron. In veel gebieden de belangrijkste.

De geschiedenis

In de laatste 150 jaar zijn er in Rusland/Sovjet Unie 5 grote ‘uitbraken’ van wolven geweest, alle t.g.v. verwaarlozing van het afschot. Dit was ofwel omdat er minder premie op het doden van een wolf stond, ofwel door het ontwapenen van de bevolking.  

De 1e periode was onder de Tsaar rond 1870. Het aantal wolven was zo groot geworden, dat de economische schade onacceptabel werd. In 1873 werden 179.00 stuks vee, 562.000 schapen en geiten en 500.000 paarden als gedood geregistreerd. Door verschillende programma’s van de Tsaar werden de aantallen omlaag gebracht tot een acceptabel niveau. Na een aantal jaren verslapte de bestrijding en schoten de aantallen weer omhoog.

De 2e periode was kort na het begin van de Eerste Wereldoorlog, toen de regering andere zaken aan het hoofd had dan de bestrijding van de wolf. Getallen waren niet te achterhalen, behalve dat binnen 1 jaar (1924-1925) een miljoen stuks hoornvee zou zijn afgeslacht. Hele dorpen met onbewapende boeren werden door grote groepen wolven belegerd.

De 3e periode viel samen met de Tweede Wereldoorlog toen de mannen naar het front trokken. Rond 1945 werd de wolvenpopulatie op 200.000 – 240.000 geschat en onmiddelijk werd met een groot bestrijdingsprogramma begonnen. In 1946 werden 62.600 wolven afgeschoten (dit is het gedocumenteerde aantal). Tot 1957 werden jaarlijks 40.000 tot 55.000 afgeschoten. Pas in het begin van de jaren zestig begonnen de inspanningen enig effect te boeken. Dit was vooral het gevolg van de inzet van trucks, sneeuwscooters en vooral lichte vliegtuigen.

De 4e periode – ‘Never cry Wolf’

In 1963 verscheen er een boek van de Canadees Farley Mowat, die beweerde in zijn boek ‘Never cry Wolf’, dat wolven alleen maar doodzieke rendieren aten en voornamelijk van muizen en lemmingen leefden. Dankzij zijn aanstekelijke, humoristische manier van schrijven werd het boek zeer populair en had enorm veel invloed. Het werd o.a. ook in het Russisch vertaald. Zelfs in de Soviet Unie geloofden veel mensen toen, dat de wolf eigenlijk beschermd moest worden, nauwelijks schade veroorzaakte en dat hij de ‘gezondheidszorger’ van de wildernis was. Met het gevolg dat de bestrijding verslapte en de aantallen in veel streken binnen 5 jaar verdubbelden. Omdat de economische schade daardoor ook weer uit de hand liep, werd de bestrijding weer opgevoerd met een toenemend afschot tot gevolg.

De 5e periode – de val van de Soviet Unie

Door alle veranderingen in het land zakte het afschot snel. In 1991 werd de jacht op de wolf  zelfs verboden en namen de aantallen weer toe. In de Russische Federatie groeide het aantal wolven van 22.500 in 1991 naar 44.800 in 2001. De schade aan vee en wild groeide navenant, waarna met verhoogde premies weer werd geprobeerd die terug te dringen. Echter de populatie is nog steeds (2005) een factor 2 te hoog volgens de lokale overheden. 

Aanvallen op mensen komen weer voor.

In Kalmukië was het aantal saiga-antilopen in 3 jaar uitgedund van 220.000 to 55.000;

In Anadyr (NO Siberië) werd de rendierpoplatie uitgedund van 500.000 tot 150.000. In 1997 werden 12.000 dieren verscheurd, in 1998 10.000. Dit gebeurde door grote groepen wolven voor de neus van de herders. De plaatselijke bevolking is grotendeels afhankelijk van de rendieren.

Uit andere regio’s kwamen vergelijkbare rapporten.

In slechts weinig gebieden werden wapens toegestaan, maar vaak waren de herders/jagers nauwelijks in staat munitie kopen.

Graves benadrukt: het terugdringen van de wolvenpopulatie is in alle bestudeerde gevallen uitsluitend bewerkstelligd door de mens. In geen van de gevallen regelde de natuur dat zelf.

Het klopt dat de wolf van nature schuw is t.o.v. de mens. Een wolf zal een nieuwe diersoort pas als prooi gaan beschouwen na langdurige bestudering van dat dier. Zolang er voldoende van zijn gewone prooidieren aanwezig zijn, zal hij niet snel iets anders uitproberen. Door honger gedreven is het een ander verhaal.

Citaat:

Wanneer wolven te weinig voedsel vinden of toegang hebben tot vuilstort en afval 

Verliezen ze hun diepgewortelde schuwheid en bestuderen en benaderen mensen. Dit is een teken van gevaar! Ze zijn bezig alternatieve voedselbronnen te onderzoeken. Wolven spelen niet! (Deze waarschuwing wordt in het boek meermaals herhaald in verschillende contexten.)

Dit is precies wat we gezien hebben bij de ingang van de Hoge Veluwe op een filmpje van 22 okt 2022, waarbij een gezin met 2 jonge kinderen voorzichtig benaderd werd door een wolf, die duidelijk zijn vrees voor de mens verloren had. En het verslag van Berkay Sahin op Omroep Gelderland klinkt tegen deze achtergrond volkomen geloofwaardig en moet dus alle alarmbellen doen afgaan. (PB)

Een heel hoofdstuk besteedt Graves aan de talloze, gedocumenteerde gevallen van aanvallen op de mens (ook in deze eeuw) t/m het opvreten van de slachtoffers. Bij voorkeur kleine kinderen en vrouwen. De verhalen zijn stuk voor stuk gruwelijk.

Het klopt dat het in plm. 80% gaat om rabiate (hondsdolle) wolven. In de overige gevallen gaat het soms om een verzwakt dier, maar meestal om kerngezonde wolven. 

In tijden van oorlog nemen de wolven vaak in aantal toe en voeden zich met de lijken van de gesneuvelden en verliezen zo verder hun angst voor de mens.

...Lees verder in deel twee.

Dit artikel verscheen eerder in Jacht&Beheer, feb. 2023